Centralne Bankowe Waluty Cyfrowe (CBDC) obiecują innowacje finansowe, ale niosą ze sobą znaczne ryzyko, takie jak nadzór państwowy, kontrola wydatków programowalnych i naruszenie wolności osobistej. W miarę jak rządy badają te waluty cyfrowe, pojawiają się obawy dotyczące ich potencjalnych autorytarnych konsekwencji, rodząc pytanie: Czy przypadkowo budujemy finansowe „cyfrowe więzienie”?
Jakie są CBDC?
Centralne Bankowe Waluty Cyfrowe (CBDC) są w zasadzie cyfrowymi manifestacjami waluty suwerennej danego państwa, wydawanymi i regulowanymi przez banki centralne, takie jak Rezerwa Federalna lub Europejski Bank Centralny. W przeciwieństwie do zdecentralizowanych kryptowalut, takich jak Bitcoin, które działają niezależnie od kontroli państwa, CBDC ustanawiają bezpośrednie powiązanie finansowe między obywatelami a rządem. Te waluty cyfrowe można podzielić na detaliczne CBDC, przeznaczone do użytku publicznego, i hurtowe CBDC, przeznaczone dla instytucji finansowych, z każdym z nich oferując różne cechy dotyczące prywatności i dostępności.
Jedną z uwagodniających cech CBDC jest ich wbudowana programowalność. Architektura ta pozwala tym walutom cyfrowym osadzać zasady i ograniczenia, zmieniając w fundamenty naturę pieniądza. Podczas gdy fizyczne pieniądze oferują anonimowość i możliwość transakcji bez nadzoru, CBDC mógłby zlikwidować tę prywatność, umożliwiając śledzenie w czasie rzeczywistym każdej transakcji i potencjalną większą interwencję rządu. To oznacza radykalną zmianę w relacji między obywatelami a ich pieniędzmi, z daleko idącymi konsekwencjami.
Ryzyka dla Wolności i Prywatności
Programowalność CBDC stwarza niepokojące ryzyka. Na przykład rządy mogą narzucić ograniczenia dotyczące tego, jak, kiedy i gdzie jednostki mogą wydawać swoją cyfrową walutę. Te ograniczenia mogą obejmować zakaz zakupu określonych przedmiotów oraz narzucanie limitów opartych na wskaźnikach behawioralnych, takich jak odcisk węglowy. Wzbudza to poważne obawy dotyczące erozji indywidualnych wolności; jak to określił Richard A. Werner,
„Po prostu nie będziesz mógł/a używać swoich pieniędzy na pewne rzeczy, i wtedy nie ma nic, co możesz zrobić… To z definicji niszczy wolność.”
Z zdolnościami monitorowania pozwalającymi na śledzenie w czasie rzeczywistym, pojawia się możliwość masowego nadzoru, wprowadzając środowisko sprzyjające samocenzurze i kontroli.
Integracja CBDC ze systemami takimi jak kredyt społeczny może dodatkowo pogłębiać te problemy. Dostęp do zasobów finansowych może zależeć od zgodności z narzucanymi przez rząd zachowaniami, co tworzy karalny system nagradzający zgodność i karzący opór. Takie systemy zacierają granicę między autonomią osobistą a nadzorem państwa, co prowadzi do obaw o potencjalne wywieranie presji finansowej.
Przykłady Globalne i Precedensy
Wiele państw rozpoczęło inicjatywy związane z CBDC, wywołując alarmy dotyczące wpływu na wolności jednostki. Nigeryjski eNaira, uruchomiony po zakazie kryptowalut, ilustruje pułapki nadmiernego zasięgu CBDC. Przyjęcie było oporne, pogłębione przez kontrole rządowe, takie jak limity portfeli, które dysproporcjonalnie wpływają na osoby o niskich dochodach. Wielu obywateli znalazło się w posiadaniu bezwartościowych starych banknotów, podkreślając potencjał wzrostu nierówności ekonomicznych zaostrzonych przez waluty cyfrowe.
Chiny stanowią doskonałą ilustrację potencjału CBDC do autorytarnego zarządzania, a ich cyfrowy juan (e-CNY) to świetny przykład. Funkcje takie jak wygasająca waluta i rozległy nadzór integrują transakcje finansowe z mechanizmami kontroli społecznej, tworząc ramy, które ściśle monitorują, jak obywatele wydają swoje pieniądze. Dalej na zachód, władze Kanady zablokowały konta bankowe protestujących bez uprzedniego procesu podczas protestów Konwoju Wolności, sygnalizując, w jaki sposób CBDC mogłoby ułatwić podobne ograniczenia pod przykrywką nadzoru finansowego.
Programowalność i Mechanizmy Kontroli
Nadchodząca era mechanizmów kontroli finansowej sterowanych przez algorytmy mogłaby zapowiadać nadzór bezprecedensowy. Dzięki CBDC, potencjał automatycznego podejmowania decyzji stwarza przerażające konsekwencje dla wolności jednostki. Na przykład transakcje mogą być blokowane na podstawie wcześniej ustalonych kryteriów, a ograniczenia geograficzne mogą ograniczać wydatki do określonych obszarów, zbliżając społeczeństwo do tego, o czym Richard A. Werner zgroźnie opisuje jako
„dystopijne cyfrowe więzienie.”
Taka programowalność stanowi niebezpieczny precedens, umożliwiając państwom kontrolowanie przepływu pieniędzy w sposób, który może tłumić sprzeciw czy opozycję publiczną.
Dodatkowo, natychmiastowe zamrażanie i przejmowanie aktywów można wykorzystać jako broń przeciwko dysydentom politycznym, tworząc środowisko, w którym zasoby finansowe są wykorzystywane jako narzędzia zmuszania do posłuszeństwa. Ten przerażający scenariusz stawia fundamentalne zagrożenie nie tylko dla wolności gospodarczej, ale również dla zasad demokracji samej w sobie, rodząc pytania o istotę konstytucyjnej wolności.
Alternatywy i Opora
W obliczu tych niepokojących trendów, alternatywy takie jak zdecentralizowane kryptowaluty, uosabiane przez Bitcoina, stają się potencjalnymi zabezpieczeniami dla autonomii finansowej. W odróżnieniu od CBDC, które są kontrolowane centralnie i podlegają regulacjom rządowym, kryptowaluty oferują możliwość prywatności i wolności od nadzoru państwa. Friedrich A. Hayek słynnie stwierdził,
„Pieniądz jest jednym z najwspanialszych narzędzi wolności, jakie kiedykolwiek stworzył człowiek,”
podkreślając, jak systemy finansowe powinny upoważniać jednostki, a nie zniewalać je na kaprys rządowe.
Ponadto, poparcie dla reform prawnych przywracających pełną opiekę nad depozytami bankowymi i promujących autentyczną konkurencję walutową może pomóc przeciwdziałać narastającym ryzykom stawianym przez CBDC. Edukacja publiczna na temat tych kwestii, wraz z poparciem dla zdecentralizowanych systemów finansowych, podkreśla wartość indywidualnej autonomii i innowacji jako przeciwwagi dla narastającego nadzoru państwowego.
Obudź się z cyfrowego koszmaru
Dążenie do Centralnych Bankowych Walut Cyfrowych powinno prowokować poważną dyskusję dotyczącą naszych wolności ekonomicznych i praw prywatności. Kiedy stoimy na krawędzi integracji tych walut cyfrowych w tkankę codziennego życia, istotne jest, aby społeczeństwo aktywnie uczestniczyło w tej rozmowie. Tylko poprzez powszechne uświadomienie i wsparcie możemy zagwarantować, że technologie mające na celu poprawę naszego życia nie staną się narzędziami presji i kontroli. Walka o suwerenność finansową dotyczy nie tylko gospodarki, ale również zachowania podstawowych wolności, które rządzą nasze istnienie.
